Ik wil dichter bij mijn gevoel komen….
Een uitspraak die ik vaak hoor in mijn praktijk. Voelen en leven vanuit je gevoel is niet onbelangrijk. Maar wat als dat nu niet lukt? Niet zelden blijkt daar een onderliggend probleem te zijn. Uit onderzoek blijk 1 op de 10 mensen dit probleem te ondervinden genaamd Alexithymie
Wat schrijft de theorie hierover.
Mensen met alexithymie hebben moeite met het identificeren, omschrijven en bewustzijn van hun emoties. Het is een persoonlijkheidstrek dat gekenmerkt wordt door problemen in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens, een meer beperkte fantasiebeleving en een denkwijze dat voornamelijk gericht is op de buitenwereld en minder de innerlijke beleving.
Kenmerken:
- Niet goed kunnen aanvoelen en bepalen of je nu blij, boos of verdrietig bent
- Snel in de war of overprikkeld raken door je eigen emoties
- Pas veel later doorhebben welke emoties je hebt gevoeld en tijd nodig hebben om dit op een rijtje te krijgen
- Wel heftige emoties voelen, maar niet kunnen omschrijven wat het precies is en de heftigheid ervan. Sneller geneigd om je hiervoor af te sluiten.
- Het lastig kunnen uitdrukken van je emoties naar andere mensen om je heen
- Meer moeite met het aanvoelen van signalen van pijn en soms de ernst van iets niet goed kunnen inschatten of hiermee over grenzen gaan.
- Moeite om het onderscheid te maken tussen een gevoel dat je ervaart en de bijbehorende lichamelijke gewaarwording
- Emoties kunnen worden gezien als fantasieën, dromen of als onbelangrijk, niet grijpbaar of onrealistisch
- Problemen ondervinden bij de bewustwording, het kunnen inschatten en benoemen van gevoelens van anderen
- Je soms meer apathisch en afgestompt kunnen voelen richting de buitenwereld
De oorzaak van alexithymie is niet volledig duidelijk. Een veel voorkomende theorie is dat het ontstaat als gevolg van een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Er wordt aangenomen dat het erfelijk is en genetisch overgedragen kan worden aan kinderen van een ouder met alexithymie. Een andere studie legt een verband bij jeugdtrauma’s of ander psychologisch letsel in de jeugd. Zeker als er sprake is geweest van een onveilige of onvoorspelbare omgeving waarin het niet veilig was om emoties te uiten. Ook de manier van opvoeding kan een rol spelen als een kind opgroeit in een ongevoelige of afwijzende omgeving. Tevens hecht men binnen bepaalde culturen minder waarde aan het uiten van emoties en dit kan leiden tot minder goede emotionele regulatie.
Behandeling
Aangezien alexithymie anno 2024 nog steeds weinig onderzocht is, zijn er niet veel bewezen behandelingsopties beschikbaar. Een op (sociale) vaardigheden gebaseerde interventie lijkt echter een effectieve methode om alexithymie te behandelen. Een mentaliseren bevorderende therapie (MBT) lijkt ook zijn vruchten af te werpen. Mentaliseren betekent dat je het gedrag van jezelf en anderen kan begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en motivatie. Een op mentaliserengebaseerde behandeling helpt patiënten hun eigen gedachten en gevoelens te scheiden van die om hen heen. Deze behandeling is relationeel en richt zich op het verkrijgen van een beter begrip en gebruik van mentaliserende vaardigheden.